Ο Γράμμος

Ο Γράμμος είναι το τέταρτο υψηλότερο βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο, τον Σμόλικα και τον Βόρα, με την υψηλότερη κορυφή του («Τσούκα Πέτσικ»[1]) να φτάνει σε υψόμετρο 2.520 μέτρα. Άλλες υψηλές κορυφές του Γράμμου είναι το Περήφανο (2444 μ.) το Διάσελο (2393 μ.), η Επάνω Αρρένα (2192 μ.), η Κάτω Αρρένα (2075 μ.), η Μαύρη Πέτρα (2169 μ.) και ο Μπανταρός (2036 μ.).[2] Ο όγκος του βρίσκεται στα ελληνοαλβανικά σύνορα και καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα του νομού Ιωαννίνων, το νοτιοδυτικό του νομού Καστοριάς και ένα τμήμα της νοτιοανατολικής Αλβανίας.

Στα ανατολικά του από την ελληνική πλευρά περικλείεται από τον Σμόλικα και το Βόιον. Ουσιαστικά είναι τμήμα της ευρύτερης οροσειράς της Πίνδου που καταλαμβάνει ολόκληρη την δυτική Ελλάδα. Είναι σκεπασμένος από πυκνά δάση και από αυτόν ξεκινούν πολλά υδάτινα ρεύματα όπως ο Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας που πηγάζει σε ελληνικό έδαφος.
Εκεί βρίσκεται και Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, με εκθεσιακούς χώρους και ερευνητικές υποδομές, το οποίο έχει στόχο να αποτυπώσει το παρελθόν και να βοηθήσει στην κατανόησή του, αλλά παράλληλα, να αναδείξει τον περιβαλλοντικό πλούτο του Γράμμου, εστιάζοντας στις δυνατότητες του παρόντος και στη δυναμική του μέλλοντος και θέτοντας στόχους ανάπτυξης με την προσοχή και ευαισθησία που δικαιούται ο πανέμορφος αυτός ορεινός όγκος.

Ιστορικά στοιχεία
Ιστορικά, στον Γράμμο εκτυλίχθηκε κατά το 1948-1949 η τελική και σκληρότερη φάση του Εμφυλίου Πολέμου, που οδήγησε στην οριστική ήττα του Δημοκρατικού Στρατού από τον Εθνικό Στρατό.

Πανίδα
Σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία , στην περιοχή του Γράμμου υπάρχουν μεταξύ άλλων: ο Χρυσαετός , ο Πετροκότσυφας και η Χαμοκελάδα.